حيات فاطمه (س) چه در مكه و چه در مدينه سرشار از وقايع و رخدادهاى مهم فرهنگى، اجتماعى، سياسى و نظامى بود. او زندگى سياسى را از همان دوران خردسالى و در كنار پدر بزرگوار خويش آغاز كرد و در همه جبهه‏هاى رويارويى رسول خدا(ص) با طاغوت‌هاى‏ زمان خويش، همراه و پشتيبان آن حضرت بود. زمانى هم كه به مدينه هجرت و با اميرالمومنين(ع) ازدواج نمود، يار و ياور او در همه مراحل بود. در طول نه سال زندگى مشترك فاطمه و على- عليهما السلام- بيش از شصت برخورد نظامى بين پيامبر(ص) و مخالفان رخ داد كه على(ع) در بسيارى از آنها حضور داشت. حضرت زهرا(س) در اين مدت، ضمن ايفاى مسئوليت سنگين خانه‌دارى و فرزنددارى، در مواقع لازم با حضور در ميدان‌هاى نبرد به يارى رزمندگان اسلام مى‏شتافت و كارهاى خدماتى و امدادى انجام مى‏داد، به عنوان نمونه:
در ميدان جنگ احد حضور يافت و به مداواى زخم‌هاى پدر پرداخت كه به شدت مجروح شده بود. على(ع) با سپر آب مى‏آورد و فاطمه(س) زخم‌هاى رسول اللَّه را مى‏شست. خون بند نمى‏آمد. فاطمه(س) قطعه حصيرى را آتش زد و خاكستر آن را بر زخم نهاد و آن را بست. سپس شمشيرهاى پيامبر(ص) و على(ع) را شست.[1] در اين نبرد، فاطمه(س) همراه صفيّه خواهر حمزه سيدالشهداء، كنار پيكر مثله شده اين فرمانده دلاور نشست و گريست. پيامبر(ص) هم با گريه آنان گريست. آن گاه رسول خدا(ص) به آنان مژده داد كه حمزه در آسمان‌هاى هفت‌گانه، شير خدا و شير رسول خدا خوانده مى‏شود.[2]
نام گذارى يكى از مساجد هفت گانه منطقه خندق به نام مسجد حضرت فاطمه(س) نشان و يادگارى از حضور آن حضرت در جنگ سرنوشت‌ساز خندق است. در يكى از روزهاى اين جنگ فاطمه(س) قطعه نانى براى پيامبر(ص) آورد و گفت: «براى كودكان نان پختم، اين را هم براى شما آوردم». رسول خدا(ص) فرمود: «دخترم! اين اولين غذايى است كه پس از سه روز از دهان پدرت فرو مى‏رود.»[3]
چون جعفر بن ابى‏طالب در نبرد موته به شهادت رسيد، رسول خدا(ص) براى دلدارى همسر و فرزندانش به خانه او رفت. حضرت فاطمه(س) با شنيدن‏ صداى گريه از خانه جعفر بدانجا رفت و با بقيه زنان هم‌ناله شد و مى‏گفت:
«واى پسر عموى من، واى» رسول خدا(ص) به فاطمه(س) فرمود: «خانواده جعفر به عزادارى مشغولند، غذايى براى آنان تهيه كن.» فاطمه(س) سه روز غذاى خانواده شهيد را تهيه كرد كه اين عمل، سنت بنى‌هاشم شد.[4]
فاطمه(س) در فتح مكه نيز حضور داشت و به پدر و همسرش كمك مى‏كرد. در جريان بيعت زنان مشرك با پيامبر(ص) نيز حاضر بود.[5] پس از رحلت پيامبر(ص) و پيدايى رخدادهاى جديد در جامعه اسلامى، فصلى جديد از زندگى سياسى فاطمه(س) آغاز شد؛ فصلى كه با مراحل پيشين بسيار متفاوت بود و دختر پيامبر(ص) را با همه توان به ميدان سياست كشانيد.
حضرت زهرا(س) در اين فضاى مسموم و پر از آتش و خون و فتنه، علاوه بر اين كه دختر پيامبر(ص) و همسر على(ع) است، در چهره يك زن مسلمان مسئول در برابر رخدادهاى جامعه اسلامى، وارد ميدان سياست شد و با اتخاذ بهترين و مؤثرترين راه‌ها و شيوه‏هاى مبارزاتى به ايفاى رسالت الهى خويش پرداخت.
1] . سيره ابن هشام، ج3، ص 106
[2] . مغازي واقدي، ج1، ص 290
[3] . شرح نهج‌البلاغه، ابن ابي‌الحديد، ج 11، ص 39
[4] . تاريخ يعقوبي، ج2، ص 66
[5] . مغازي واقدي، ج2، ص 830